شهر اصفهان با تاریخ بسیار قدیمی و آثار باستانی بی شمار یکی از شهرهای نمونه جهان میباشد و در 32 درجه و 38 دقيقهء عرض شمالي و 51 درجه و 39 دقيقهء طول شرقي در مركز ايران با ارتفاع متوسط 1570 متراز سطح دريا در ساحل زاينده رود که سرچشمه آن از ارتفاعات زرد کوه بختياری در چهارمحال است و سيلاب آن به باتلاق گاوخونی می ريزد و ديگر رودخانه مرغاب که از کوههای داران سرچشمه می گيرد قرار گرفته است
میدان نقش جهان
در محلل کنونی میدان امام (نقش جهان) قبل از آنکه شهر اصفهان به پايتختي صفويه انتخاب شود باغي وسیع وجود داشته است بنام نقش جهان . در دوره شاه عباس اول، آن باغ را تا حدود امروزي آن وسعت داده اند و در اطراف آن مشهورترين و عظيم ترين بناهاي تاريخي اصفهان که شهره آفاق است مانند مسجد جامع عباسي ( مسجد امام امروز) و مسجد شيخ لطف الله و عمارت عالي قاپو و سردر قيصريه بوجود آمده است طول اين ميدان از شمال به جنوب بالغ بر 500 متر و عرض آن حدود 165 متر است
در قرن يازدهم هجري ( قرن هفدهم ميلادي ) اين ميدان يکي از بزرگترين ميدانهاي جهان بوده است و در دوره شاه عباس و جانشينان او محل بازي چوگان و رژه ارتش و چراغاني و محل نمايشهاي مختلف بوده است. دو دروازه سنگي چوگان از آن دوره هنوز در شمال و جنوب ميدان از عظمت ديرين آن حکايت مي کند. شرح مفصل اين ميدان را سياحان مشهور اروپايي که در عصر صفويه از پايتخت ايران ديدن کرده اند مانند شواليه شــارد ن فرانسوي ، تاورنيه ، پي يترو دولاواله ، سانسون ، انگلبرت کمپفر و د يگر سياحان اروپايي عصر صفويه و قاجاريه بد ست داده اند.
ميدان امام (ميدان نقش جهان) ميدان وسيعي است در شهر اصفهان كه مسجد امام در جنوب، مسجد شيخ لطفالله درمشرق و عمارت قاليقاپو در مغرب و قيصريه و بازار در شمال آن واقعند. قبل از صفويه چون در مجاورت آن باغي معروف به باغ نقش جهان بوده، آن را ميدان نقش جهان ميگفتند ولي بعداً در زماني كه شاه عباس اصفهان را مقر سلطنت قرارداد و به ساختن عمارات اطراف آن پرداخت به ميدان شاه معروف شد كه اكنون به ميدان امام شهرت يافته است. طول ميدان 500 متر و عرضش 140 متر و تقريباً 70 هزار مترمربع وسعت دارد
مسجد شيخ لطف الله
مسجد شيخ لطف الله یکی از مسجدهای بي نظير که شاهکار ديگري از معماري و کاشيکاري قرن يازدهم هجري است که به فرمان شاه عباس اول در مدت هجده سال بنا شده است
معمار و بناي مسجد ، “استاد محمد رضا اصفهاني ” بوده است که نام او در داخل محراب زيباي مسجد در دو لوحهُ کوچک به اين شرح ذکر شده است :
عمل فقير حقير محتاج برحمت خدا محمد رضا بن استاد حسین بنا اصفهانی
خطوط و کتيبه هاي داخل مسجد شيخ لطف الله کار عليرضا عباسي خطاط بسيار مشهور زمان شاه عباس و ” باقر بنا ” خوشنويس گمنام آن عصر است که نمونهُ خط زيباي ثلث او که با خط عليرضا عباسي برابري ميکند فقط در اين مسجد بي نظير اصفهان وجود دارد
شيخ لطف الله از علماي بزرگ شيعه از مردم “ميس” و از قراء “جبل عامل ” يعني لبنان امروزي بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داده است و به منظور تجليل ازاو اين مسجد براي تد ريس و نمازگزاري وي اختصاص داده شده و وجه تسميهُ مسجد مزبور به شيخ لطف الله از همين جهت است . شيخ لطف الله شش سال قبل از در گذشت شاه عباس اول وفات نموده است
مسجد امام
در ضلع جنوبي ميدان تاريخي نقش جهان (ميدان امام) در سال 1021 هجري به فرمان شاه عباس بزرگ در بيست و پنجمين سال سلطنت وي شروع به ساختمان شده است. جلو خان مسجد با كاشيهاي هفت رنگ و معرق تزيين شده و بشكل كثيرالاضلاع ده ضلعي است. در اطراف در ورودي مسجد قاب مرمريني وجود دارد كه پايههاي آن بشكل گلدان است و در طرفين، دو سكو از سنگ مرمر زيبا بنا شده است. در ورودي مسجد كه روبروي شمال است با محراب كه طبعاً روبروي قبله است انحرافي ايجاد كرده كه معمار بنا بطرز ماهرانه اين انحراف را در دالان ورودي مسجد ازميان برداشته است بطوري كه واردان در دفعه اول احساس انحراف نميكنند. در وسط دالان سنگابي از سنگ يك پارچه آهكي وجود دارد كه در حد خود شاهكاريست. در داخل صحن چهارصفه و تعداد ده حجره در قسمت شمال ديده ميشود. در پشت سه صفه از صفههاي چهارگانه كه در قسمت شرق و غرب و جنوب مسجد واقع شده، گنبدهاي زيبايي وجود دارد كه گنبد جنوبي از همه بزرگتر است. در محوطه زير گنبد منبري از سنگ يكپارچه جلب توجه ميكند. با زدن ضرفه در مركز گنبد انعكاس صدا بوضوح شنيده ميشود. در طرفين گنبد دو شبستان بنام چهل ستونهاي شرقي و غربي وجود دارد كه در وسط هريك سنگ آبي از سنگ يكپارچه وجود دارد. تزيينات مسجد امام تا سال 1077 يعني زمان سلطنت شاه سليمان صفوي ادامه داشته است
عمارت عالی قاپو
عمارت عالی قاپو در عهد صفویه دولتخانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه نامیده میشد و یکی از نمونه های منحصر به فرد معماری کاخهای عهد صفویه به شمار میرود و به دستور شاه عباس اول در اوایل قرن یازدهم هجری با پنج طبقه ساختمان ساخته شد و هر کدام از این طبقات تزیینات مخصوص خود را دارد
گچکاریهای یک قسمت از عالی قاپو که به اتاق صوت معروف میباشد گذشته از زیبایی که دارند به علت فرمی ساختشان انعکاسات حاصله از نغمه ها و صداها طبیعی و بدون انعکاس صوت به گوش میرسد
عمارت چهل ستون
منار جنبون
در مسیر جاده نجف آباد در خیابان آتشگاه این بنا وجود دارد. این بنا متشکل است از یک بقعه و دو منار برروی قبر شیخی زاهد و عابد بنام عموعبدلله که در سال ۷۱۶ هجری قمری درگذشته است. بروی سنگ مرمری که بر مزار عمو عبدالله میباشد سوره یس حکاکی شده است
ایوان این بنا از نمادهای سبک مغول ایران میباشد. در اواخر دوره صفویه مناره ها به این ایوان اضافه گشته. دو مناره این بنا طوری ساخته شده اند که با حرکت یکی از این مناره ها دیگری هم به حرکت در می آید
پل شهرستان
قديمي ترين پل زاينده رود، پل شهرستان است كه در 4 كيلومتري شرق اصفهان قرار گرفته و در حال حاضر در محدوده شهر است. اين پل در قديم جسر حسين و پل جي نيز ناميده مي شد. مافروخي اصفهاني در كتاب محاسن اصفهان كه به زبان عربي است از اين پل به نام جسر حسين ياد كرده است و عماراتي را كه نزديك آن هستند به نام قصر مغيره و قصر يحيي نام مي برد.
|به نظر متخصصين و نويسندگان اين پل در زمان ساسانيان ايجاد گرديد و در زمان ديلميان و سلجوقيان تعمير و مرمت شده است. البته كتيبه يا نشانه اي كه مؤيد اين مطلب باشد در پل موجود نيست اما سبك معماري و مشابهت آن با پل هاي دوره ساساني كه در بعضي نقاط پابرجاست موجب ابراز اين عقيده شده است. علت آن كه اين پل شهرستان ناميده مي شود اين است كه در روستائي به همين نام در شرق اصفهان واقع شده است. در نزديكي پل بقعه الراشد بالله خليفه عباسي قرار دارد كه در سال 532 هجري قمري در اصفهان به دست يكي از فدائيان اسماعيلي كشته شد. اكثر سياحان و جهانگردان در باره پل شهرستان به تفصيل مطلب نوشته و آن را توصيف كرده اند. فردريچاردز از اين پل به عنوان يك پل جنگي و نظامي ياد كرده و آن را تنها نمونه اي از پل هاي جنگي قديم مي نويسد. در سالهاي اخير پل شهرستان نيز مانند ساير پلهائي كه بر روي زاينده رود احداث شده مورد مرمت قرار گرفته است. پل شهرستان از اين نظر كه قديم ترين پل موجود در اصفهان است و از آثاري است كه بناي آن به قبل از اسلام مي رسد. حائز اهميت بوده و به همين دليل نيز مشهور است